Op 1 maart jl. heeft de Eerste Kamer de Wet Huis voor Klokkenluiders ("Wet HvK") aangenomen. Deze wet treedt op 1 juli aanstaande in werking. De Wet HvK verplicht ondernemers tot het opstellen van een klokkenluidersregeling, voorziet de ondernemingsraad van een instemmingsrecht ten aanzien van de klokkenluidersregeling, introduceert een nieuwe externe instantie - het Huis van Klokkenluiders - waartoe klokkenluiders zich kunnen wenden en biedt de klokkenluiders een betere rechtsbescherming. Deze onderdelen van de Wet HvK worden hierna toegelicht.
De werkgever bij wie in de regel ten minste vijftig personen werkzaam zijn, is verplicht een procedure vast te stellen over hoe om te gaan met het melden van een vermoeden van een misstand binnen de organisatie. De werkgever is in dit geval dus verplicht een klokkenluidersregeling in het leven te roepen. De Wet HvK noemt een aantal minimumvereisten die in ieder geval in de klokkenluidersregeling moeten zijn opgenomen, zoals de eis dat er moet zijn omschreven wanneer sprake is van een vermoeden van een misstand en bij welke functionaris(sen) het vermoeden van een misstand kan worden vermeld.
De ondernemingsraad ("OR") heeft een instemmingsrecht over de vaststelling, wijziging en intrekking van een interne klokkenluidersregels. De OR dient dus tijdig bij het proces van het opstellen van een klokkenluidersregeling te worden betrokken. De werkgever heeft voorts de verplichting om de bij hem werkzame personen schriftelijk te informeren over de rechtsbescherming die een werknemer heeft bij het melden van een vermoeden van een misstand en over de omstandigheden waaronder een vermoeden van een misstand extern kan worden gemeld. Voor dit laatste geldt echter dat het uitgangspunt blijft dat eerst de interne procedure moet worden doorlopen voordat extern melding kan worden gemaakt van een vermoedelijke misstand.
Mocht een externe melding nodig zijn, kunnen werknemers en ambtenaren zich vanaf 1 juli 2016 wenden tot het Huis voor Klokkenluiders. Het begrip werknemer is in de Wet HvK een ruim begrip. Het betreft zowel mensen in vast dienstverband, als mensen met een tijdelijke of flexibele aanstelling, stagiaires, aannemers, ZZP'ers en collega's van organisaties waarmee wordt samengewerkt.
Het Huis voor Klokkenluiders is er zowel voor de publieke als voor de private sector. Zowel werknemers als ambtenaren kunnen zich dus wenden tot het Huis voor Klokkenluiders, welke bestaat uit twee afzonderlijke afdelingen: een afdeling Advies en een afdeling Onderzoek.
Uitgangspunt is zoals gezegd dat eerst intern melding wordt gemaakt. In deze voorfase kunnen werknemers wel al terecht bij de afdeling Advies. Zij kunnen die afdeling verzoeken om informatie, advies en ondersteuning bij een vermoeden van een misstand. De in een adviesaanvraag verstrekte informatie over een vermoeden van een misstand en het advies zelf wordt niet doorgespeeld aan de afdeling Onderzoek, tenzij de werknemer schriftelijk verklaart hier geen bezwaar tegen te hebben. Deze informatie is bovendien geen openbaar toegankelijk informatie.
In twee gevallen kan een medewerker vervolgens terecht bij de afdeling Onderzoek van het Huis voor Klokkenluiders:
De afdeling Onderzoek moet vervolgens beslissen of zij het onderzoek zal uitvoeren. Het vermoeden dient gebaseerd te zijn op redelijke gronden en er dient een maatschappelijk belang in het geding te zijn. De afdeling Onderzoek kan evenwel beslissen om niet tot verder onderzoek over te gaan, bijvoorbeeld als het verzoek kennelijk ongegrond is. Daarnaast kan zij ook ambtshalve een onderzoek instellen. Tot slot beschikt de afdeling Onderzoek over diverse bevoegdheden. Zij kan deskundigen, tolken en getuigen (onder ede) oproepen. De werkgever, de bij hem werkzame personen en de klokkenluider zijn verplicht om aan het onderzoek mee te werken. Voor de onderzoeksprocedure maakt het daarbij verschil of het een werkgever in de publieke of private sector betreft. De afdeling beschikt ten aanzien van werkgevers in de publieke sector over verder strekkende onderzoeksbevoegdheden dan ten aanzien van werkgevers in de private sector.
Als het onderzoek door het Huis voor Klokkenluiders vervolgens is afgerond, stelt zij een rapport op waarin mogelijk ook aanbevelingen voor de werkgever zijn opgenomen. Deze aanbevelingen moeten worden opgevolgd. Het rapport van de afdeling Onderzoek kan openbaar worden gemaakt, met mogelijk vergaande gevolgen voor de betrokken organisatie nu het vaak om gevoelige kwesties gaat. De wetgever heeft bepaald dat de werkgever voorafgaand aan de publicatie de concept versie krijgt toegezonden van het rapport, waarop de werkgever binnen vier weken kan reageren. De afdeling Onderzoek is echter niet verplicht om het rapport aan te passen naar aanleiding van het commentaar van de werkgever hierop. Sterker nog, in dat geval wordt ook de reactie op het verzoek tot aanpassing gepubliceerd waarmee de aandacht mogelijk extra op de desbetreffende gevoelige kwestie wordt gevestigd.
De werknemer wordt op twee manieren beschermd:
Gek genoeg geldt het benadelingsverbod op dit moment alleen ten aanzien van medewerkers in dienstverband. Dit staat haaks op het ruime werknemersbegrip uit deze wet en is in dat opzicht onwenselijk. Er is inmiddels dan ook een motie aangenomen waarin de regering wordt verzocht spoedig voor aanvulling op de wet zorg te dragen, zodat ook medewerkers anders dan in dienstbetrekking onder deze bescherming vallen.
BASE Advocaten helpt u graag bij het opstellen van een klokkenluidersregeling en bij het implementeren van deze regeling binnen uw organisatie. U kunt in dit kader of voor meer informatie over de Wet HvK contact opnemen met de auteur, Sanne Barbas of een van de andere advocaten van de sectie arbeidsrecht.
More informationSolving your problem, so that you can continue with your business. That is what it is all about. It is our profession and our passion to make a business dispute or employment dispute manageable and to solve it. Sometimes we are able to do this by staying invisible by casebuilding the best file possible for and together with you behind the scenes. Being diplomatic where possible and aggressive where needed. And sometimes, full-on litigating is unavoidable. Because limits have been reached, because the other party remains unwilling to come to a constructive amicable solution, or because it may be important for your market reputation to draw a line.
Tailor-made service is key in the handling of each case. Because we are doing it together, lawyer and client. We invest in the mutual cooperation and we look in depth at your company and your market. BASE makes clear choices out of strength, because we only want to do what we are really good at and because you are simply counting on added-value. Therefor our practice focuses on Corporate & Commercial Litigation and Employment law.
At BASE Advocaten we practice the litigation- and dispute resolution practice at the highest level. We advise and assist domestic- and foreign clients in their vital business disputes. Disputes within the company, directors’ liability, shareholders disputes, disputes concerning commercial contracts, acting against (or for) financial institutions about duty of care-disputes and professional liability disputes. These are just some examples. Click below for further information.
BASE Advocaten provides topspecialists in Employment law. We act on behalf of employers (both domestic and foreign), individual directors/employees, and works councils. On a daily basis we advise and litigate on matters regarding (for example) the termination of employment, reorganizations, employment terms and conditions, disciplinary measures, employee participation and employer’s liability. Click below for further information.
